لینوکس و فارسی، چگونه؟

این مسئله از واضحات است که برای یک کاربر فارسی زبان سیستم عاملی ارزش دارد که در آن بتوان از امکانات فارسی مانند تایپ فارسی و فارسی نویسی در بخش های مختلف بهره برد. لینوکس هم به عنوان سیستم عاملی که کم کم جای خود را در خانه ها باز میکند، از این قاعده مستثنی نیست. این مقاله به بررسی چگونگی فارسی نویسی در لینوکس می پردازد.

به چه چیزهایی نیاز داریم؟

خوب برای اینکه عملیات فارسی نویسی برای لینوکس موفقیت آمیز باشد، به برنامه های زیر نیاز دارید:

- محیط گرافیکی GNOME نسخه 2 و بالاتر یا KDE نسخه 3 و بالاتر

- XFree86 نسخه 4.2.0 و بالاتر

- بسته فارسی برای لینوکس که در بخش دانلود سایت موجود است.

لازم به ذکر است که نسخه های محیطهای GNOME و KDE که در بالا ذکر شدند، از Unicode پشتیبانی میکنند که میتوانند کاراکترهای فارسی را به درستی نشان دهند. ضمنا برنامه Xfree86 نسخه 4.2.0 دارای بهبودهایی در بارگزاری فونت ها و پشتیبانی از antialiasing است.

چگونه شروع کنیم ؟

برای شروع ابتدا بسته فارسی را از بخش دانلوددریافت کرده آنرا باز کنید. برای بازکردن این فایل کافی است دستورات زیر را در یک پنجره ترمینال تایپ کنید:

$ gunzip farsi_pack.tar.gz

$ tar -xf farsi_pack.tar

حاصل کار 3 فایل خواهد بود که دو تای آنها قلم Tahoma و یکی صفحه کلید فارسی است.

مراحل بعدی به صورت زیر است:

- یک پنجره ترمینال باز کرده، سپس با تایپ دستور su بصورت کاربر ریشه وارد سیستم شوید. سپس دستور vi /etc/X11/XF86Config را تایپ کنید تا برنامه ویرایشگر vi اجرا شده و فایل پیکربندی Xfree86 را برایتان باز کند.

- در برنامه vi در متن فایل بازشده، به دنبال Section InputDevice گشته و پس از پیدا کردن آن، در یک فضای خالی کاید insert را فشار داده و فرمانهای زیر را تایپ کنید:

Option "XkbOptions" "grp:ctrl_shift_toggle"

Option "XkbLayout" "fa"

کار کردن با vi مشابه ویرایشگرهای متنی دیگر است. خط نخست به Xfree86 می گوید که با فشرده شدن، Ctrl+Shift زبان صفحه کلید عوض شود و خط دوم، زبان دوم را که فارسی است به آن معرفی میکند.

پس از اتمام تایپ خطوط بالا، کلید Esc را فشار دهید، سپس کلید : را فشار داده و تایپ کنید wq و کلید Enter را فشار دهید. این کار تغییرات انجام شده را ذخیره کرده وبه خط فرمان باز میگردد.

- در این مرحله باید دایرکتوری مربوط به فونتهای TrueType را به Xfree86 معرفی کنید. برای این کار، مجددا در خط فرمان دستور vi /etc/fonts/fonts.conf را تایپ کنید. این کار فایل پیکربندی قلمها را باز میکند. به دنبال خط زیر که در ابتدای صفحه است بگردید:

/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1

و مجددا با فشار دادن کلید insert خط زیر را زیر آن اضافه کنید:

/usr/X11R6/lib/X11/fonts/TTF

پس از اتمام کلید Esc و سپس : را فشار داده و تایپ کنید wq تا تغییرات ذخیره شده و از برنامه vi خارج شوید.

- خوب بخشهای مشکل کار را به اتمام رساندید. در مرحله بعدی باید فایل هایی را که باز کرده اید به مسیرهای مربوطه کپی کنید.برای این کار فرامین زیر را تایپ کنید:

$ cp *.ttf /usr/X11R6/lib/X11/fonts/TTF/

پس از اتمام کار، کلیدهای Alt+Ctrl+Backspace را فشار دهید تا Xserver مجددا راه اندازی شود و تغییراتی که ایجاد کردید در سیستم اعمال شود. مجددا در سیستم login کرده و این بار در منوی اصلی قسمت Preferences بخش Font را انتخاب کرده و برای قسمتهایی فونت Tahoma را انتخاب کنید :

- خوب تبریکات مرا بپذیرید. اکنون میتوانید در بخشهای مختلف و برنامه هایی که با استفاده از GTK 2.0 طراحی شده اند، فارسی تایپ کنید. میتوانید در مرورگر اینترنت خود نیز از زبان فارسی استفاده کنید.

آیا در مجموعه برنامه های اداری OpenOffice امکان تایپ فارسی وجود دارد؟

استفاده از امکانات فارسی در محیطهای متفرقه امکان خوبی است، ولی این هنگامی تکمیل میشود که بتوان در محیطهای اداری نیز از امکانات فارسی استفاده کرد. بله شما میتوانید در مجموعه برنامه های اداری OpenOffice فارسی تایپ کنید. البته این بستگی به نسخه ای دارد که شما در حال استفاده از آن هستید. این امکان در نسخه 1.00 وجود ندارد، زیرا در آن پشتیبانی از CTL فعال نمی باشد. برای استفاده از امکانات فارسی باید نسخه های دارای پشتیبانی از CTL مانند نسخه 1.1 را دانلود کنید. کافی است به آدرس http://www.openoffice.org مراجعه کنید. البته دانلود کردن این مجموعه کمی جرات می خواهد که البته به آن می ارزد.واقعا مجموعه OpenOffice جانشین خوبی برای MS-Office به شمار میرود. این مجموعه هم فایلهای MS-Office را میخواند و هم به فرمت آن Save میکند. (حتی بهتر از خود مایکروسافت!) حجم آن حدود 74 مگابایت است. البته برای دانلود با مودم عدد بزرگی است ولی در مقایسه با 700 -800 مگابایت MS-Office یک شاهکار به شمار میرود. این مجموعه محصول یکی از دشمنان مایکروسافت یعنی Sun Microsystems است و بصورت کد باز ارائه میشود و تماما با Java نوشته شده است.